ทางเดิน

พระกับธรรมชาตินั้นเป็นของคู่กัน หลวงปู่บอกไว้ว่า เมื่อใดที่พระปฏิเสธธรรมชาติ ไปอยู่ตึกรามบ้านช่องเสียหมด ก็จะห่างไกลออกจากความดื่มด่ำแห่งความบริสุทธิ์ ความสันติสุขร่มเย็น ธรรมชาติมันทำให้เราเย็นกาย ธรรมะทำให้เราเย็นใจ ธรรมชาติเย็นแบบมีชีวิตวิญญาณ เย็นใจคือเย็นธรรมะ มีธรรมะสำหรับทำให้ใจเย็น การปฏิบัติธรรมจึงอย่าท้อแท้ อย่าท้อถอย เราต้องรู้จักสภาพธรรมชาติของจิต โดยธรรมชาติของจิตมีทั้งส่วนที่เป็นกุศลและอกุศล ในขณะที่มันเกิดในส่วนที่เป็นกุศล มันก็ทำให้เราชาญฉลาด รู้เท่าทันสภาวะอารมณ์ แล้วเราก็จะกำราบสิ่งที่เป็นอกุศลได้ แต่ถ้าเกิดจิตส่วนที่เป็นอกุศล แล้วเราจะไปกำราบ คิดจะเอาชนะ จึงต้องใช้กำลังมาก ใช้ความเพียร ใช้ขันติบารมีอย่างยิ่ง ใช้บารมีธรรมอย่างมากกับการกำราบจิตที่เป็นอกุศล ซึ่งบางครั้งจิตที่เป็นอกุศล ก็แฝงมาในรูปของมิตร ที่เราไม่คิดว่ามันเป็นศัตรู